رکورد تازه در تراز گردشگری ایران | بازگشت مسافران خارجی و جهش ۱۴۰۳ در سفرهای ورودی

به گزارش نبض بورس، بررسی روند هفت‌ساله آمار گردشگران خارجی نشان می‌دهد گردشگری ایران از ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۳ مسیری پرنوسان را تجربه کرده است. 

بر پایه داده‌های رسمی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در سال ۱۳۹۶ حدود ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار گردشگر خارجی وارد کشور شدند و تقریباً همین تعداد نیز از ایران خارج شدند.
این روند تا سال ۱۳۹۸ – درست پیش از شیوع جهانی کرونا – صعودی بود و در آن سال ۹.۳ میلیون گردشگر ورودی و ۸.۸ میلیون خروجی ثبت شد؛ بالاترین رقم ثبت‌شده در یک دهه اخیر.

اما با آغاز همه‌گیری در سال ۱۳۹۹، صنعت گردشگری ایران یکی از سخت‌ترین سال‌های خود را تجربه کرد. ورود گردشگران خارجی به کمتر از نیم میلیون نفر سقوط کرد و بخش بزرگی از مراکز اقامتی، حمل‌ونقل و خدمات گردشگری با تعطیلی مواجه شدند.

از سال ۱۴۰۰ به بعد، با بازگشایی مرزها و ازسرگیری پروازهای مستقیم منطقه‌ای، مسیر رشد دوباره آغاز شد. در سال ۱۴۰۲ تعداد گردشگران ورودی از سه مسیر هوایی، زمینی و دریایی به حدود ۹.۱۶ میلیون نفر رسید.
با این حال، در سال ۱۴۰۳ شاهد کاهش خفیفی در ورودی‌ها بودیم؛ تعداد ورود گردشگران هوایی به ۸.۲ میلیون نفر و زمینی به ۳.۶ میلیون نفر رسید، در حالی که خروج ایرانیان با جهشی قابل توجه به بیش از ۱۰.۶ میلیون نفر افزایش یافت.

این آمار نشان می‌دهد که الگوی سفر ایرانیان تغییر کرده است؛ تمایل به سفرهای خارجی به‌ویژه به مقاصدی چون ترکیه، عراق، امارات، ارمنستان، آذربایجان و عمان رو به افزایش است، در حالی که ورود گردشگران از کشورهای همسایه (به‌ویژه عراق، ترکیه، افغانستان، آذربایجان و پاکستان) همچنان سهم اصلی بازار را تشکیل می‌دهد.

سهم ۱۰ کشور اول مبدأ گردشگران به ایران

بر اساس آمار وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال ۱۴۰۳، ده کشور نخست مبدأ گردشگران ورودی عبارت‌اند از:

 

 این کشورها در مجموع حدود ۷۰ درصد کل گردشگران خارجی ایران در سال ۱۴۰۳ را تشکیل داده‌اند.

ابعاد اقتصادی: رونق مناطق مرزی و گردشگری سلامت

گردشگران ورودی از عراق، افغانستان و ترکیه بیشترین ارزآوری را در بخش‌های خدمات درمانی، اقامتی و حمل‌ونقل داشته‌اند. شهرهای مشهد، قم، شیراز و تبریز در صدر مقاصد گردشگری مذهبی و سلامت قرار گرفته‌اند.

ابعاد فرهنگی و اجتماعی: تعامل ملل و چالش‌های مدیریت فرهنگی

افزایش ورود گردشگران، فرصت ارزشمندی برای دیپلماسی فرهنگی ایران فراهم کرده است.
از سوی دیگر، حضور گسترده گردشگران مذهبی از کشورهای همسایه موجب رشد صنایع دستی بومی، اقامتگاه‌های سنتی و کسب‌وکارهای محلی در شهرهای مرزی شده است.
اما چالش‌هایی نیز وجود دارد:

• کمبود آموزش‌های بین‌فرهنگی برای راهنمایان گردشگری

• ضعف در تبلیغات چندزبانه آنلاین

• مدیریت نامناسب زباله و منابع محیطی در مقاصد پرگردشگر

فرصت‌ها و بایدها برای آینده

• راه‌اندازی مسیرهای پروازی مستقیم با کشورهای مبدأ عربی و آسیای میانه.

• تسهیل صدور ویزاهای الکترونیکی و حذف روادید متقابل با کشورهای هدف.

• توسعه گردشگری پایدار در مناطق کم‌برخوردار مانند سیستان‌وبلوچستان و کردستان.

• تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی برای گردشگران زمینی.

• تدوین طرح جامع برند ملی «سفر به ایران» برای حضور فعال در بازار جهانی گردشگری.

نتیجه‌گیری:

ایران در سال ۱۴۰۳ توانسته است از بحران رکود کرونایی عبور کرده و با رشد بیش از ۳۰ درصدی ورود گردشگران خارجی، جایگاه خود را در نقشه گردشگری منطقه بازسازی کند.
اما برای تداوم این مسیر، لازم است میان نهادهای اقتصادی، فرهنگی و زیست‌محیطی هماهنگی واقعی ایجاد شود تا گردشگری ایران نه‌تنها منبع درآمد، بلکه نماد تعامل فرهنگی و توسعه پایدار ملی باشد.